«Քո առջև ենք ընկնում և աղաչում անարատ Կույսիդ` բարեխոսիր մեզ համար»

«Իրատես de facto»-ն օգոստոսին արձակուրդ է գնում: Հենց այդ պատճառով էլ ընթերցողներին նախօրոք ենք պատմում Մարիամ Աստվածածնին նվիրված տոնի մասին, որ կոչվում է «Վերափոխումն սուրբ Աստվածածնի»։ Այն մեր ազգի ամենասիրված տոներից մեկն է։ Եվ այս հոդվածն ընթերցողին է հրամցվում երկու նպատակով. նախ, որ մեր ժողովուրդը տեղեկանա այս տոնի ավանդական պատմությանը, և դրանով իսկ վերստին նորոգվի դարերով արմատացած ու մեր ազգը պահպանած Տիրամոր բարեխոսական զորությունը։
Սկսենք առաջինից. վերոհիշյալ տոնը Հայ առաքելական եկեղեցու հինգ տաղավարահարաց տոներից մեկն է, որը տոնվում է ամեն տարի օգոստոսի 15-ի ամենամոտ կիրակի օրը և սկսել է հիշատակվել դեռ հինգերորդ դարից։
Տոնակատարության պատմությունը քաղված է սրբերի վկայաբանությունների «Յայսմավուրք» գրքից.
«Մարիամ Աստվածածնի մահից մեկ ամիս առաջ նրան է այցելում Գաբրիել հրեշտակը, որը սուրբ Կույսին նաև Հիսուսի ծննդյան ավետիսն էր տվել, ու երկրպագելով Տիրամորը, ասում է. «ՈՒրախ եղիր կանանց մեջ բերկրյալդ, որովհետև քեզ կանչում է մեր Արարիչը և քո Միածին Որդին», ու նրան է մեկնում բրաբիոնե պսակը, ամբողջովին հյուսված դրախտի ծաղիկներից։ Եվ ինչպես ավանդությունն է պատմում. «Մարիամը բերկրեց ու հրճվեց հոգով, քանի որ իր սիրելի Որդու մոտ պիտի վերադառնար»։
Ավետիսը լսելուց հետո Տիրամայրը բարձրանում է Ձիթենյաց լեռն աղոթելու, որտեղից երկինք էր համբարձվել իր կարոտյալ Որդին։ Այդ ճանապարհին բոլոր ծառերն ու տունկերը խոնարհվելով երկրպագություն էին անում իրենց Արարչի մորը։
Այդ աղոթքներից ու երկրպագություններից հետո կույս Մարիամի դեմքը ճառագում էր երկնային լույսով, ինչպես Մովսես մարգարեինը, երբ նա իջավ Սինա լեռից, Աստծո ներկայության մեջ քառասուն օր մնալուց հետո։
Հետո Տիրամայրը կանչում է բոլոր ազգականներին և բարեպաշտ կանանց և մեկիկ-մեկիկ հրաժեշտ տալիս նրանց։ Սքանչելի հրաշք էր այն, որ շուտով Սուրբ Հոգու զորությամբ մեկ առ մեկ հայտնվեցին բոլոր առաքյալները, բացի մեկից, ինչը նույնպես Տիրոջ նախախնամությամբ կատարվեց։
Բոլորը շատ տրտում էին, քանզի մոտ էր բաժանումը բոլորի սիրելիից, որի ներկայությամբ Տիրոջ կարոտն էին առնում։
Երբ երեկոյան բոլոր կանթեղները վառեցին, կույս Մարիամը անկողին մտավ, մոտալուտ մահվանը սպասելով։ Այդ պահին Հովհաննես առաքյալը մի կիպարիսե տախտակ է վերցնում ու տալով Աստվածամորը, ասում է. «Մա՛յր սիրելի, տո՛ւր մեզ քո դեմքի պատկերը որպես հիշատակ»։ Տիրամայրը, վերցնելով այն, խաչակնքում է և իր դեմքին հպելով, արցունքով աղոթում է, միաժամանակ խնդրելով, որ այդ պատկերի միջոցով բժշկություններ լինեն բոլոր ցավերի դեմ։ Նույն պահին աննյութական ու լուսեղեն մի կամար գոյացավ Սրբուհու վրա և մի ձայն լսվեց երկնքից. «ՈՒզածդ պիտի լինի, մա՛յր Իմ»։ Դրանից հետո Տիրամայրը Հովհաննեսին է վերադարձնում կիպարիսե տախտակը` վրան անձեռագործ սուրբ Աստվածածնի պատկերը։
Ամբողջ գիշերը Տիրամոր տանը աղոթքներով ու սաղմոսերգություններով անցկացրին, իսկ առավոտ ծեգին հանկարծ տունը լցվում է երկնային պայծառ լույսով, խիստ վախ պատճառելով ներկաներին։ Եվ հենց այդ պահին էլ Սուրբ կույսը զվարթ երեսով ավանդում է իր սրբասուրբ հոգին իր Միածնի ձեռքերի մեջ։
Բոլորը տեսնում են նրա լուսեղեն հոգու զատվելը մարմնից և ապշում կատարվածից։
ՈՒ ինչպես գրում է վկայաբանության գիրքը, «ո՞վ կարող է նկարագրել Աստվածամոր հոգու պայծառությունը, քանզի այն լույսից առավել սպիտակ էր և մարդու ամբողջական պատկերն ու տիպարն էր կրում, առանց արուի և էգի հատկանշական տարբերությունների, նման տասնհինգամյա պատանու»։
Ականատես առաքյալները զարմացած հարցրին Տիրոջը. «Ո՞վ կարող է Քո անարատ Մոր պայծառ հոգուն նմանվել»։ Տերը պատասխանում է. «Բոլոր մարդկանց հոգիները ի սկզբանե այդպես պայծառ ու մաքուր ստեղծեցի, ճիշտ նման մորս հոգուն, որ ցույց տվեցի ձեզ, բայց մեղքը սևացնում ու ապականում է այն»։
Ավանդությունը նաև պատմում է, որ Անարատ կույսի մարմինը երկնային անուշահոտություն էր տարածում շուրջբոլորը։
Աստվածածնի մարմինը պատանելով` առաքյալներն իրենց ուսերին դրած տանում են Գեթսեմանիում պատրաստված գերեզմանը և դնում այնտեղ։
Երեք օր շարունակ Տիրամոր գերեզման այցելողները այն լույսով ողողված էին տեսնում, ու լսում հրեշտակների փառաբանության երկնային մեղեդին։
Երեք օր հետո, առավոտյան, անմարմին զորքերի մի բանակ իջավ երկնքից, իրենց առաջնորդ ունենալով Տեր Հիսուս Քրիստոսին, որը լուսափայլ ամպով կանգնեց սուրբ Կույսի գերեզմանի վերևում։ Հրեշտակները, վերցնելով երանելի մարմինը, տանում են դեպի ամպը` Միածնի մոտ։ Եվ Տերը, միավորելով Իր սուրբ Մոր անարատ մարմինը նրա հոգու հետ, վերանում է երկինք, ու այնտեղ` Իր փառքի աթոռի աջ կողմում, նստեցնում Իր սիրելի Մորը։
Իսկ ուշացած առաքյալը` Բարդուղիմեոսը, խիստ վշտացած, որ չկարողացավ ինքն էլ հրաժեշտ տալ Տիրամորը, մխիթարվում է նրանով, որ իրեն է տրվում Աստվածածնի անձեռակերտ պատկերը, որ հետը տանի այն երկիրը, ուր պետք է գնար քարոզելու։ Եվ այդ երկիրը Աստծո նախախնամությամբ դարձավ Հայաստանը։
Ահա, սիրելի հայորդի ընթերցող, դու էլ իմացար, թե ինչպիսի մեծ ողորմություն է արվել մեր Տիրոջ կողմից, որ սուրբ Աստվածամոր պատկերին արժանացանք մենք, քանի որ երկու դար անց պետք է դառնայինք առաջին քրիստոնյա պետությունը համայն ազգերի մեջ։ Բայց եկեք ճշմարտությամբ խոստովանենք, որ հիմա, ըստ Տիրոջ խոսքի, առաջիններից հետինն ենք դարձել մեր ոչ քրիստոնեավայել վարքով ու բարքով։
Եվ թող սուրբ Աստվածածինը բարեխոսի Իր Միածնի մոտ, որ մեզ Իր անբավ ողորմությամբ օգնի նորից հետիններից առաջինը դառնալու։
Եվ որպես վերջաբանի օրհնություն` մենք էլ աղոթենք մեր սուրբ հայրերի այս աղոթքը.
«Քո առջև ենք ընկնում, Սուրբ Աստվածածին, և աղաչում անարատ Կույսիդ` բարեխոսիր մեզ համար և աղաչիր Միածին Որդուդ, որ փրկի մեզ փորձություններից և բոլոր վտանգներից. ամեն»։
Մնում է ավելացնել, որ սրբուհի Աստվածածնի «Վերափոխման» այդ տոնը տեղի կունենա օգոստոսի 18-ին, իսկ իր ծնողների՝ Հովակիմի և Աննայի հիշատակի օրը՝ օգոստոսի 27-ին:

Մեհրուժան ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Բա­րի հով­վի կեն­դա­նի օ­րի­նակ
• Հոգևոր ավարայր է սկսվել
• Այդ օրը Թադեոս ու Բարդուղիմեոս առաքյալները խոսել են հայերեն
• Հավատքով քայլենք այս աշխարհում տրված մի թիզ ժամանակը
• «Աստծո բոլոր ստեղծածները լավ են, և խոտան բան չկա»
• «Սովորեցրու ինձ ընթանալ ճշմարտության, արդարության ու սիրո ճամփաներով»
• «Այր մարդու հետ չպառկես, ինչպես պառկում են կնոջ հետ, որովհետև դա պղծություն է»
• Ամուլ կանանց ընտիր սերունդները
• «Մեծ լուսատուն` ցերեկը իշխելու համար, իսկ փոքր լուսատուն` գիշերը իշխելու համար»
• Լույսը խավարի հետ նույն տեղում չի լինում
• Իմաստուն ծերը
• Երբ Տերը նորից վերադառնա, երկնքում նախ Հիսուսի նշանը պիտի երևա
• Ինչու Իսրայելը չընդունեց Հայոց եղեռնի բանաձևը
• Տերը օրհնի և հաստատ պահի մեր Հայաստան աշխարհը
• «Մարդիկ, որ ունեն աստվածապաշտության կերպարանք, սակայն ուրացել են նրա զորությունը»
• Երբ եղբայրները կռվում են, օգտվում են թշնամիները
• Մասնաբաժին ունե՞ս քո նախնիների հոգևոր հարստությունից
• «Աստված այնպես սիրեց աշխարհը, որ Իր Միածին Որդուն տվեց»
• «Ինչ չափով չափեք, նույն չափով էլ ձեզ կչափվի»
• Ազգային բարեկենդան

Մեկնաբանություններ